The Production and Use of English Manuscripts 1060 to 1220
© 2010-13 The Production and Use of
English Manuscripts 1060 to 1220 |
Ed. by ODR, TK, MS & ET,
ISBN 095323195X |
Back to List of MSS and Descriptions
The Leofric Psalter. On fol. 107 is the Quicumque vult, which has a continuous Old English gloss beginning 'sƿa hƿa sƿa wile hal ƿesan toforan eallum | þearf ys þ healde þone fulfremedan geleafan' (Holthausen 1942-43).
Text Language: Latin
Note: Jottings, in various late hands, include 'deus d s m s', 'O maria maris stella', and below that 'O maria maris stella'; Latin verse, a note on feria vi, saints' names, etc.
Text Language: Latin
Note: Calendar (12c) with late obits added in margins.
Incipit (Latin): 'Aureus hac arte n us format ap te....Linea sola tenet nemo sic e e refutet'
Text Language: Latin
Rubric (initial): In festo Reliq iaru Exon eccl ie ad p cess
Incipit (Latin): '[S]alue festa dies toto uen abilis euo | Qua datur i s c is gl a digna deo'
Text Language: Latin
Bibliography:
Bishop 1918, p. 407
Text Language: Latin
Rubric (initial): Explicit liber psalmorum habens uersus vˉcli | Hic psalmus p prię script[um] a dauid et extra numeru | cu pugnaui cum golia. Hic in ebreis codicib no habet . | Sed nec a lxx. interpretib edit e et idcirco repundiand .
Text Language: Latin
Incipit (Latin): 'Pusillus eram inter fr es meos'.
Text Language: Latin
Rubric (initial): Canticum isaie prop e
Incipit (Latin): 'Confitebor tibi d ne'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Canticum ezechię regis iudę.
Incipit (Latin): 'Ego dixi in dimidio dierum meorum'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Canticum annę.
Incipit (Latin): 'Exultauit cor meum in d no'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Canticum moysi.
Incipit (Latin): 'Cantemus d no gloriosę enim honorifi | magnificatus'
Text Language: Latin
Note: honorifi on erasure by another hand and underlined to signal deletion, magnifi- added; thus honorificatus › magnificatus.
Rubric (initial): Canticum abbacuc prophetae.
Incipit (Latin): 'D ne audiui auditionem tuam'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Canticum moysi in deutro | nomio ad filios israhel
Incipit (Latin): 'Audite caeli quae loquor'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Ymnus s c i uicetii aepiscopi
Incipit (Latin): 'Te deum laudamus'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Ymnus Trium puerorum.
Incipit (Latin): 'Benedicite omnia opera d ni d no'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Canticum zacharię prophetę
Incipit (Latin): 'Benedictus d n s d s isr l'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Canticum S c ę marię matris d ni
Incipit (Latin): 'Magnificat anima mea d n m'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Cant S c i Simeonis
Incipit (Latin): 'Nunc dimittis seruum tuum d ne'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Incipit oratio dominica S c d m matheum.
Incipit (Latin): 'Pater n r qui es in cęlis s c ficetur no | men tuum'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Incipit simbolum apostolorum.
Incipit (Latin): 'Credo in deum patrem omnipotentem | creatorem cęli & t rę'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Ymnus angelicus
Incipit (Latin): 'Gloria in excelsis seo'
Text Language: Latin
Incipit: (fol. 107r) sƿa hwa sƿa ƿile hal ƿesantoforan eallum | þearf ys healde þone fulfremedan geleafab
Explicit: (fol. 107v) god is of spede fæder ær ƿorulde akenned | man ys of edwiste moder on ƿorld
Text Language: English
Rubric (initial): Incipit fides | catholica athanasii alexandriei episcopi
Incipit: 'Quicumq uult saluus esse ante om ia | opus est ut teneat catholicam fidem'[gloss:] 'swa hwa swa wile hal wesan toforan eallum | þearf ys þ healde þone fulfremedan geleafan'
Explicit (Latin): Finit.
Text Language: Latin with English Gloss
Note: The OE gloss stops after v. 31 (end of fol. 107v). The explicit occurs on the same line as the incipit to the next item.
Rubric (initial): oratio post psalterium.
Incipit (Latin): 'Liberator animarvm | mundi redemptor ie u chr e d s'
Text Language: Latin
Bibliography:
Dewick 1914, p. 434
Rubric (initial): p ces
Incipit (Latin): 'Pat n r. Et ne nos'
Text Language: Latin
Bibliography:
Dewick 1914, pp. 443-45
Rubric (initial): Item
Incipit (Latin): 'Et ueniat sup nos'
Text Language: Latin
Bibliography:
Dewick 1914, p. 443-45
Rubric (initial): Item preces
Incipit (Latin): 'Ego dixi d ne miserere mei'
Text Language: Latin
Bibliography:
Dewick 1914, pp. 444-45
Rubric (initial): Or propria alicuius
Incipit (Latin): 'Om ip s et misericors d s'
Text Language: Latin
Bibliography:
Dewick 1914, pp. 445-54
Rubric (initial): Alia
Incipit (Latin): 'D s cui p priu e parcere saluare & n p dere'
Text Language: Latin
Bibliography:
Dewick 1914, pp. 445-54
Rubric (initial): p compunctione | lacrimaru
Incipit (Latin): 'Om p s mitissime d s'
Text Language: Latin
Note: 'mitissime' on erasure
Rubric (initial): p temptatione diabolica
Incipit (Latin): 'Parce d ne parce | peccatis meis'
Text Language: Latin
Rubric (initial): p fr b | et sororibuset familia | rib
Incipit (Latin): 'Om p s sempiternę d s. qui es | mis c dia inestimabilis'
Text Language: Latin
Rubric (initial): al
Incipit (Latin): 'D s qui caritatis dona per gr am'
Text Language: Latin
Rubric (initial): p salute uiuorum
Incipit (Latin): 'Pretende d ne fidelib '
Text Language: Latin
Note: Heading obscured by sewing
Rubric (initial): pro inimicis.
Incipit (Latin): 'D s pacis caritatisque'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Or | contra hostes chr iani nomi | nis.
Incipit (Latin): 'Hostium n r r d ne'
Text Language: Latin
Incipit (Latin): 'Om p s d s chr iani nominis inimicos'
Text Language: Latin
Rubric (initial): pro pace
Incipit (Latin): | 'D s regnorum omnium regumq '
Text Language: Latin
Note: Heading partly illegible
Rubric (initial): pro iter agentibus
Incipit (Latin): 'D s qui diligentibus te mis c diam tuam'
Text Language: Latin
Note: Heading partly illegible
Rubric (initial): p nauigantibus.
Incipit (Latin): | 'D s qui transtulisti patres | n ros'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Oratio | uniuersalis.
Incipit (Latin): 'Pie et exaudibilis d ne d s n er'
Text Language: Latin
Rubric (initial): p omnib fidelib defunct
Incipit (Latin): 'D s cui proprium est'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Oratio ad personam patris.
Incipit (Latin): | 'D ne d s pater om p s. qui consubstantia | lem'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Oratio ad personam filii
Incipit (Latin): | 'D ne ie u chr e fili dei uiui'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Oratio ad personam et sp s s c i.
Incipit (Latin): | 'D ne s c e sp s. d s om p s qui coequalis et co | ęt nus'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Or ad s c am et indiuiduam trinitatem.
Incipit (Latin): | 'D ne d s om p s eternę et ineffabilis sine fine'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Or ad s c am crucem.
Incipit (Latin): | 'Per gloriam et uirtutem s c ę crucis'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Or ad sanctam mariam
Incipit (Latin): | 'Singularis meriti solo sine exemplo mater | uirgo s c a maria'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Oratio ad ordines angelorum.
Incipit (Latin): 'Precor uos s c i angeli et archangeli'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Or ad ap los.
Incipit (Latin): | 'S c issimi ap li d ni mei'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Oratio ad s c os innocentes.
Incipit (Latin): | 'S c i innocentes immo uirgines'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Oratio | ad martyres
Incipit (Latin): 'S c i martyres gl osi qui fortes | extitistis'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Oratio ad confessores.
Incipit (Latin): | 'S c issimi confessores qui in pace'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Or ad uirgines.
Incipit (Latin): | 'S c ę uirgines gloriosę quibus data est'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Oratio ad om s s c os.
Incipit (Latin): | 'Rogo uos om s s c i patriarchę et p phetę'
Text Language: Latin
Rubric (initial): Item alia.
Incipit (Latin): | ' ne d s om p s per intercessiones omnium | s c orum tuorum'
Text Language: Latin
Note: followed by neumed incipits to antiphons, etc., all in a smaller hand (ll. 15-18)
Rubric (initial): cap l
Incipit (Latin): 'Gaudete p fecti... uobiscu '
Text Language: Latin
Note: followed by incipits to hymns with neumed responses (ll. 21-22)
Bibliography:
See Dewick 1914, p. 454
Rubric (initial): Coll .
Incipit (Latin): 'Exaudi q s d ne gemitu pop li'
Text Language: Latin
Note: followed by neumed response (l. 25-fol. 117v/1)
Rubric (initial): Lec .i.
Incipit (Latin): | 'Primu quide gratias ago d o'
Text Language: Latin
Note: followed by neumed response (ll. 10-13)
Rubric (initial): L .ii.
Incipit (Latin): | 'Nolo aute uos ignorare fr s'
Text Language: Latin
Note: followed by neumed response (ll. 21-24)
Rubric (initial): L .iii.
Incipit (Latin): | 'Reuelatur eni ira d i de cęlo sup omne '
Text Language: Latin
Note: followed by neumed response (ll. 6-10)
Rubric (initial): Lec .iiii.
Incipit (Latin): | 'Quia cu cognouiss& d m. non sicut d m glorifica | uerunt'
Text Language: Latin
Note: followed by neumed response (ll. 19-21)
Rubric (initial): Lec .v.
Incipit (Latin): 'Qui commutauer ueritate d i in mendaciu '
Text Language: Latin
Note: followed by neumed response (ll. 5-7).
Rubric (initial): Lec .vi.
Incipit (Latin): | 'Et sicut non p bauerunt d m habere in notitia'
Text Language: Latin
Note: followed by neumed response (ll. 15-18)
Rubric (initial): L s e s ioh .
Incipit (Latin): | 'In ill t p r '
Text Language: Latin
Note: followed by neumed response (ll. 24-fol. 119r/1).
Rubric (initial): L .viii.
Incipit (Latin): 'Nunc aute quia bona est'
Text Language: Latin
Note: followed byneumed response (ll. 10-12)
Rubric (initial): L .viiii.
Incipit (Latin): | 'Porro taciani & martiani'
Text Language: Latin
Note: followed by neumed response (ll. 17-21)
Rubric (initial): In laudibus
Incipit (Latin): | 'Mirabilis in excelsis'
Text Language: Latin
Note: In the same hand as that of response; neumed.
Rubric (initial): Cap l
Incipit (Latin): | 'Caritas d i & dilectio maneat nob cu '
Text Language: Latin
Note: followed by neumed response (ll. 6-7)
Rubric (initial): Or
Incipit (Latin): | 'Conserua q s d ne pop l m tuu '
Text Language: Latin
Note: followed by neumed response (ll. 10-14)
Rubric (initial): c p
Incipit (Latin): | 'Benedictus d s & pater om p s nos famulos tuę'
Text Language: Latin
Note: followed by neumed response (ll. 21-22)
Rubric (initial): L .ii.
Incipit (Latin): 'Scimus q m iudiciu d i est s c d m ueritate '
Text Language: Latin
Note: followed by neumed response (fol. 120r/2-5)
Rubric (initial): L .ii.
Incipit (Latin): | 'S c d m duritia aute tua '
Text Language: Latin
Note: followed by neumed response (ll. 14-16).
Rubric (initial): L
Incipit (Latin): 'Gloria & honor & pax omni op anti bonu '
Text Language: Latin
Note: followed by response (fols 120r/23-120v/3)
Rubric (initial): cap la.
Incipit (Latin): | 'Nox precessit. dies aute app pinquabit'
Text Language: Latin
Note: followed by neumed response (ll. 6-8)
Rubric (initial): coll .
Incipit (Latin): | 'Matutina supplicu uota q s d ne p piti '
Text Language: Latin
Note: followed by neumed response (ll. 12-15).
Rubric (initial): cap
Incipit (Latin): | 'D n s aute dirigat corda n ra'
Text Language: Latin
Note: followed by neumed response (ll. 17-18)
Rubric (initial): coll .
Incipit (Latin): | 'Exaudi d ne famulos tuos'
Text Language: Latin
Note: followed by neumed response (ll. 22-23)
Rubric (initial): L .i.
Incipit (Latin): | 'Si aute tu iudeus cognominaris & requiescis in lege'
'& nosti uoluntate ei & p bas'Text Language: Latin
Note: Ends imperfectly, followed by a loss of the central bifolium in the gathering.
Incipit (Latin): '...ad effundendum sanguinem'
Text Language: Latin
Note: Begins imperfectly, after a loss of two leaves after fol. 120. Followed by a neumed response (ll. 1-16)
Rubric (initial): L .i.
Incipit (Latin): | 'Quod d s incommutablis summus & ęt nus | existat'
Text Language: Latin
Note: followed by response (ll. 21-25)
Rubric (initial): L .ii.
Incipit (Latin): | 'Ac p hoc quia in deo mutabilitas'
Text Language: Latin
Note: followed by neumed response (ll. 6-9)
Rubric (initial): L .iii.
Incipit (Latin): | 'Nam de incommutabili d o scriptum est'
Text Language: Latin
Note: followed by neumed response (fols 121v/16- 122r/6)
Rubric (initial): L .i.
Incipit (Latin): 'Dum ad hanc mutabilitate toto affectu'
Text Language: Latin
Note: followed by neumed response (ll. 14-18)
Rubric (initial): L .ii.
Incipit (Latin): 'Sicut p beatum iob dicitur'
Text Language: Latin
Note: followed by neumed response (fols 122r/23- 122v/1).
Rubric (initial): L .iii.
Incipit (Latin): | 'In hoc namq quod de diuinę nature potentia | audiuimus'
Text Language: Latin
Note: follwed by neumed response (ll. 6022)
Incipit (Latin): 'Parce michi d ne'
Text Language: Latin
Note: followed by neumed response (ll. 7-12)
Incipit (Latin): 'Tedet anima mea uitę meę'
Text Language: Latin
Note: followed by neumed response (fols 123r/24- 123v/6)
Incipit (Latin): 'Man tue d ne fecer me & plasmauer me'
Text Language: Latin
Note: followed by response (ll. 14-25), ending incompletely.
Form: Codex
Support: Parchment
Extent:
288 mm x 192 mm (dimensions of all - size of leaves)
234 mm x 128 mm (dimensions of all - size of written)
Foliation and/or Pagination: [i] + 125 + [ii] leaves, foliated 1*, 1-27, 27*-123.
Collation:
- 18 (fols i, 1-7);
- 28 (fols 8-15);
- 38 (fols 16-23);
- 48 (fols 24-30; 26 and 28 are singletons, stubs of these leaves are visible. Fol. 27* after fol. 27. Fol. 30 has repair by stitching);
- 58 (fols 31-38);
- 68 (fols 39-46);
- 78 (fols 47-53; the third leaf of the fol. is missing, and a stub is visible between fols 48 and 48. Fol. 51 is a half-sheet);
- 88 (fols 54-61);
- 98 (fols 62-69);
- 108 (fols 70-77);
- 118 (fols 78-85; fols 80 and 83 are two singletons);
- 128 (fols 86-93; fols 88 and 91 are two singletons);
- 138 (fols 94-101; fols 96 and 99 are two singletons);
- 148 (fols 102-09);
- 158 (fols 110-17);
- 168 (fols 118-23; the fourth and the fifth leaves are missing after fol. 120).
Condition:
As Pulsiano notes, 'leaves show signs of wear and are generally darkened throughout, with the gutters noticeably darkened. The last leaf is dirty and worn, suggesting that the book was without a cover for a while' (1996, p. 37). Some leaves are repaired by stitching; there are also some modern repairs.
Note:
Layout description:
Written in Exeter.
According to Lapidge, the manuscript is 'very possibly one of the two such psalters given to the Exeter chapter by Bishop Leofric in 1072' (1991, p. 74).
Originally owned by Edward Stillingfleet (1635-99). His collection was bought by Robert Harley in 1707 (Wright 1972, pp. xxxiv, 316), then by the British Museum in 1753.
Described by Takako Kato with the assistance of Hollie Morgan and Sanne van der Schee (2012).
Microfiche in Anglo-Saxon Manuscripts in Microfiche Facsimile (Tempe, AZ: Arizona Center for Medieval and Renaissance Studies, 1996), vol. 4, Glossed Texts, Aldhelmiana, Psalms
Bishop, Edmund, Liturgia Historica: Papers on the Liturgy and Religious Life of the Western Church (Oxford: Clarendon, 1918)
British Library, A Catalogue of the Harleian Manuscripts in the British Museum. With indexes of persons, places, and matters ... Printed by command of His Majesty King George III, in pursuance of an address of the House of commons of Great Britain (London: Eyre and Strahan, 1808-12)
Drage, E., 'Bishop Leofric and the Exeter Cathedral Chapter, 1050-1072: A Reassessment of the Manuscript Evidence' (unpublished DPhil dissertation, University of Oxford, 1978)
Dewick, E. S., ed., The Leofric Collectar with an Appendix Containing a Litany and Prayers from harl. MS. 863., Henry Bradshaw Society (London: Henry Bradshaw Society, 1914), vol. 1
Gneuss, Helmut, Handlist of Anglo-Saxon Manuscripts: A List of Manuscripts and Manuscript Fragments Written or Owned in England up to 1100 (Tempe, AZ: Arizona Center for Medieval and Renaissance Studies, 2001), item 425
Holthausen, Ferdinand, 'Eine altenglische Interlinearversion des athanasianischen Glaubensbekenntnisses', Englische Studien, 75 (1942-43), 6-8
Ker, N. R., Catalogue of Manuscripts Containing Anglo-Saxon (Oxford: Clarendon Press, 1957; repr. 1990), item 232
Lapidge, Michael, Anglo-Saxon Litanies of the Saints, Henry Bradshaw Society (London: Boydell, 1991)
Pulsiano, Phillip, '266. London, British Library, Harley 863: "Leofric Psalter"', in Anglo-Saxon Manuscripts in Microfiche Facsimile (Binghamton, NY: Arizona Center for Medieval and Renaissance Studies, 1996), vol. 4: Glossed Texts, Aldhelmiana, Psalms, pp. 37-43
Scragg, Donald, Alexander Rumble, and Kathryn Powell, C11 Database Project (Manchester Centre for Anglo-Saxon Studies, http://www.arts.manchester.ac.uk/mancass/c11database/; accessed in 2009)
Wright, C. E, Fontes Harleiani: A Study of the Sources of the Harleian Collection of Manuscripts Preserved in the Department of Manuscripts in the British Museum (London: The British Museum, 1972)